ΓΙΑΤΟ ΟΡΓΙΣΤΗΚΕ Ο κ. ΤΡΙΣΕ...

Ρεπορτάζ : Αντώνης Καρακούσης

Την περασμένη Πέμπτη το πρωί ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ μπήκε φουρτουνιασμένος στην αίθουσα συνεδριάσεων της ΕCΒ στη Φραγκφούρτη. Την προηγούμενη Δευτέρα και την Τρίτη είχε βρεθεί στις Βρυξέλλες προκειμένου να συμμετάσχει στις συνόδους του Εurogroup και του Εco/Fin. Εκεί είχε ενημερωθεί από πρώτο χέρι για τις οικονομικές εξελίξεις στη Γηραιά Ηπειρο και είχε ακούσει αυτοπροσώπως τον δικό μας υπουργό Οικονομίας κ. Γ. Παπακωνσταντίνου να περιγράφει το ελληνικό πρόβλημα και να ανακοινώνει την εκτόξευση του ελλείμματος στο 12,5% του ΑΕΠ, δηλώνοντας... περίλυπος: «Αντιλαμβάνομαι το πρόβλημα αξιοπιστίας, αλλά δυστυχώς αυτό είναι το αποτέλεσμα της δημοσιονομικής καταγραφής που έκανε η νεοεκλεγείσα κυβέρνησή μας». Προφανώς με αυτή την παράσταση στον νου άρχισε να ενημερώνει, ως είθισται, τους υφισταμένους του στις εθνικές κεντρικές τράπεζες για όσα συζητήθηκαν στα δύο βασικά όργανα της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής, ξεκινώντας από την ελληνική περίπτωση. ▅ Η ελληνική πρωτοτυπία Κατά τις διηγήσεις, ο κ. Τρισέ ήταν οργισμένος και δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να εμφανίζονται, με διαφορά δύο μηνών, διπλάσια ελλείμματα. Ως γνωστόν, πριν από τις εκλογές ο απελθών υπουργός Οικονομίας κ. Ι. Παπαθανασίου είχε αποδεχθεί για το τρέχον έτος ελλείμματα της τάξεως του 6% του ΑΕΠ και αντιστοίχως είχε ενημερώσει τις ευρωπαϊκές οικονομικές αρχές. Από το 6% όμως έως το 12,5% υπάρχει απόσταση μεγάλη. Τέτοιου μεγέθους αποκλίσεις θεωρούνται αδιανόητες για τα ήθη των ευρωπαίων κεντρικών τραπεζιτών και μη εξηγήσιμες. Τα πράγματα για τον γάλλο πρόεδρο της ευρωτράπεζας είναι καθαρά. Αντιμετωπίζει, κατά τα φαινόμενα, την απόκλιση των 6,5 μονάδων στο έλλειμμα ως καθαρή απόκρυψη. Και επειδή υπήρξε το προηγούμενο της περιβόητης απογραφής του 2004, θεωρεί την πράξη επαναλαμβανόμενη και ως τέτοια την αναδεικνύει σε μείζον θέμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία της χώρας μας. Οπως αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες, αυτή τη στιγμή το κλίμα για την Ελλάδα δεν είναι καθόλου ευχάριστο και υπάρχει σοβαρή ανησυχία για το τι θα γίνει στο μέλλον. Οι ευρωπαϊκές οικονομικές αρχές εκφράζουν πλέον σοβαρές επιφυλάξεις και για την ακρίβεια των νέων αριθμών. Πίσω από τις κλειστές πόρτες στις Βρυξέλλες και στη Φραγκφούρτη θεωρούν και το 12,5% επισφαλές, και συγκεκριμένα επισημαίνουν ότι δεν περιλαμβάνονται σε αυτό τα χρέη των νοσοκομείων και πιθανώς άλλες μη καταγεγραμμένες δαπάνες από το εθνικό λογιστικό σύστημα. Το χειρότερο όμως είναι ότι πλέον καλλιεργούνται αμφιβολίες για το κατά πόσον η νέα κυβέρνηση του κ. Γ. Παπανδρέου θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση του δημοσιονομικού εκτροχιασμού, στην οποία κατά γενική ομολογία έχει περιέλθει η χώρα. Δεν αμφιβάλλουν για τις καλές προθέσεις του κ. Παπακωνσταντίνου, αλλά ανησυχούν αν αυτές αρκούν, αν είναι ικανές να προσφέρουν τη διεκδικούμενη διέξοδο. Οπως επισημαίνεται από τα ευρωπαϊκά οικονομικά κέντρα, προκαλεί αρνητική εντύπωση η αναντιστοιχία που εμφανίζεται μεταξύ της περιγραφής του προβλήματος και των ακολουθούμενων πολιτικών. Επικρίνουν μάλιστα με ένταση την εμμονή της νέας κυβέρνησης σε πολιτικές διεύρυνσης των ελλειμμάτων. Δεν κατανοούν στις Βρυξέλλες και στη Φραγκφούρτη πώς είναι δυνατόν σε αυτές τις δημοσιονομικές συνθήκες να προσφέρονται παροχές και αυξήσεις μισθών ειδικά στον στενό δημόσιο τομέα ή ακόμη να συζητείται η αναίρεση έστω μικρορυθμίσεων για τις συντάξεις που έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση. Επί της ουσίας αμφιβάλλουν αν έχει κατανοηθεί πλήρως, σε όλα τα επίπεδα ηγεσίας στην Ελλάδα, η κρισιμότητα των οικονομικών συνθηκών και αν γίνονται αντιληπτές οι συνέπειες από τυχόν διατήρηση του κλίματος αναξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής. ▅ Αμεση υποβάθμιση Δηλωτική πάντως των αμφιβολιών για τις δυνατότητες εξασφάλισης της δημοσιονομικής σταθερότητας στην Ελλάδα θεωρείται η ταχεία, σχεδόν εσπευσμένη, χωρίς δεύτερη κουβέντα, υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch. Παρ΄ ότι δεν είναι ο ισχυρότερος, ούτε ο αξιολογότερος, η σπουδή που επέδειξε να υποβαθμίσει τόσο την ελληνική οικονομία όσο και τις εγχώριες εμπορικές τράπεζες δείχνει τις διαθέσεις και πιθανώς προαναγγέλλει αντίστοιχες κινήσεις από τους άλλους δύο διεθνείς οίκους, και συγκεκριμένα τους Μoody΄s και Standard & Ρoor΄s. Η αλήθεια είναι ότι η κίνηση του οίκου Fitch και οι αναμενόμενες νέες υποβαθμίσεις τρόμαξαν τους ιθύνοντες της εγχώριας τραπεζικής αγοράς. Γνωρίζουν οι τραπεζίτες των Αθηνών ότι κάθε προσβολή της οικονομικής αξιοπιστίας της χώρας πλήττει ευθέως και τους ίδιους. Τυχόν επαναλαμβανόμενες υποβαθμίσεις θα καταστήσουν δυσχερή την άντληση ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις διεθνείς αγορές, και βεβαίως θα ανεβάσουν το κόστος του χρήματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος δανεισμού, αλλά και για τις συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και ανάκαμψης του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Ορισμένοι τραπεζίτες, μάλιστα, θορυβήθηκαν ακόμη περισσότερο όταν άκουσαν την περασμένη Παρασκευή τον κ. Παπανδρέου να δηλώνει από του βήματος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠαΣοΚ ότι θα επιμείνει στο εξαγγελθέν πρόγραμμα των 100 ημερών, ανεξάρτητα από πιέσεις και την όποια δυσκολία στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ιδιαίτερα προβλημάτισε η διάθεση του κ. Παπανδρέου για αμφισβήτηση της ορθότητας των επικρατουσών νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων στα ευρωπαϊκά οικονομικά κέντρα και συγκεκριμένα η αναφορά του «στο διεθνές οικονομικό κατεστημένο που συγκεντρώνει εξουσία και θέλει να ορίζει τους όρους του παιχνιδιού» . Οι εδώ τραπεζίτες διέγνωσαν διαθέσεις σύγκρουσης του κ. Παπανδρέου με τις κυρίαρχες αντιλήψεις στις Βρυξέλλες και στη Φραγκφούρτη και έσπευσαν να προβλέψουν ότι τυχόν έμπρακτη επιβεβαίωση αυτών των διαθέσεων θα επιτείνει το κλίμα των πιέσεων προς τη χώρα μας στο άμεσο μέλλον, κυρίως από τους κύκλους των αγορών και των δανειστών μας. Ετσι κι αλλιώς, πάντως, ο κ. Τρισέ δεν φείδεται προειδοποιήσεων. Στη Φραγκφούρτη επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία ότι οι ελληνικές οικονομικές υποθέσεις κινούνται στο όριο, ότι η δημοσιονομική διαχείριση έχει φθάσει σε κρίσιμο σημείο και πως δεν υπάρχουν περιθώρια αναστολών ή ιδεολογικών αναζητήσεων. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τα μεταδιδόμενα, στο ενδιάμεσο διάστημα και στον βαθμό που ο προϋπολογισμός του 2010 δεν δημιουργεί βεβαιότητες για τον έλεγχο της δημοσιονομικής κατάστασης, οι κινήσεις των αγορών μπορεί να γίνουν αίφνης απότομες, ανεξέλεγκτες και να προκαλέσουν γεγονότα ακραία. Κατά τα φαινόμενα τα πάντα θα εξελιχθούν τις επόμενες ημέρες καθώς θα διαφανούν οι ελληνικές διαθέσεις και θα μετρηθούν οι διεθνείς αντιδράσεις καθώς δημιουργείται ήδη κλοιός διεθνών πιέσεων για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία πλέον βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Την εβδομάδα που έρχεται, σχεδόν ταυτόχρονα με την αναμενόμενη τοποθέτηση των γενικών γραμματέων στο υπουργείο Οικονομικών, θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στο Διαδίκτυο το πλαίσιο αλλαγών του φορολογικού συστήματος. Εκτιμάται ότι το πλαίσιο διαλόγου για τους νέους φόρους θα δίδει σήμα για το βάθος και την ένταση της δημοσιονομικής προσαρμογής. Αντιστοίχως και οι άλλοι δύο οίκοι αξιολόγησης θα κινηθούν, όπως και οι εταίροι μας, και θα δώσουν ευκρινέστερα σήματα. Εν αναμονή λοιπόν.

fimotro