Σε συνάντηση, που είχε με τον Αμερικανό πρεσβευτή Χένρι Τάσκα, ο Αβέρωφ, εξιστόρησε όλο το παρασκήνιο της συγκρότησης της μεταβατικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, ο Αβέρωφ υποστήριζε αρχικά για τη θέση του πρωθυπουργού, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, λόγω της πολύχρονης απουσίας του Καραμανλή.
Τελικά, όπως αναφέρει η εφημερίδα "Τα Νέα", ανέλαβε ο ίδιος να ειδοποιήσει τηλεφωνικά, τον μετέπειτα ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας και πρωθυπουργό της Ελλάδας.
"Η αρχική αντίδραση του Καραμανλή ήταν αρνητική" είπε ο Αβέρωφ στον Αμερικανό διπλωμάτη.
"Ζήτησε τουλάχιστον ένα 48ωρο, αλλά του ξεκαθάρισα ότι η άμεση επιστροφή του ήταν απαραίτητη", πρόσθεσε.
Η πίεση είχε αποτέλεσμα, με τον Καραμανλή να φτάνει μέσα σε λίγες ώρες στην Ελλάδα, τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου.
Καραμανλής, ένα σύγχρονος Κένεντι
Μία εβδομάδα αργότερα, σε άλλο τηλεγράφημα οι Αμερικανοί σχολιάζουν τη δημοτικότητα του Καραμανλή έπειτα από ομιλία του στη Θεσσαλονίκη.
"Μάλιστα τον συγκρίνουν με τον Τζον Κένεντι για τις χειρονομίες του, οι οποίες "δεν θύμιζαν τη συνήθη τακτική των Ελλήνων πολιτικών που σφίγγουν τις γροθιές τους".
Όπως φαίνεται και από άλλα τηλεγραφήματα, για τους Αμερικανούς ο Καραμανλής είχε πλάι του έναν σημαντικό γεφυροποιό, τον Αβέρωφ, ο οποίος μπορούσε να ενώσει Στρατό και πολιτικούς.
Πριν από την επιστροφή Καραμανλή, ο Αβέρωφ είχε έρθει σε επαφή με τους δικτάτορες ζητώντας μετάβαση στη δημοκρατία.
Η Deutsche Welle είχε αποκαλύψει τον Μάρτιο του 1974, αυτή την κίνηση, αλλά ο Αβέρωφ είχε διαψεύσει τότε τον γερμανικό σταθμό με δηλώσεις του στον ελληνικό Τύπο.
Αμερικανικά τηλεγραφήματα όμως, από τον Φεβρουάριο του '74, επιβεβαιώνουν τις επαφές του Αβέρωφ με τον Φαίδωνα Γκιζίκη, πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της Χούντας.
Η προσέγγισή του απέτυχε, καθώς η χούντα "ήθελε να παραμείνει κράτος εν κράτει" και ζητούσε μεταβατικές εκλογές προκειμένου να οργανωθεί σε κόμμα και να εξασφαλίσει τη νίκη.
Υπέρ της επιστροφής Καραμανλή, είχε ταχθεί και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Για το πολιτικό φλερτ Μητσοτάκη - Καραμανλή γράφει τον Οκτώβριο του 1974 ο Αμερικανός Τζακ Κούμπις.
Όπως τονίζει ο διπλωμάτης, μετά τη φυγή του στο Παρίσι το 1968, ο Μητσοτάκης έγινε θερμός υποστηρικτής του Καραμανλή παρά το γεγονός ότι ανήκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα.
Σε άλλο τηλεγράφημα γίνεται λόγος για την επίσκεψη του Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον τον Μάρτιο του 1973, όταν προσπαθούσε να πείσει τους Αμερικανούς ότι ο Καραμανλής αποτελεί τη μόνη αξιόπιστη -για την αποκατάσταση της δημοκρατίας και τα συμφέροντα των ΗΠΑ - λύση.
Ο Κιούμπις χαρακτηρίζει τον Μητσοτάκη δημοφιλή πολιτικό με μεγάλη αυτοπεποίθηση, ο οποίος ωστόσο "έχει φήμη καιροσκόπου στην παλαιά φρουρά της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης.
Η τελική κρίση του διπλωμάτη είναι ότι ο Μητσοτάκης "παρότι αμφιλεγόμενος, είναι ένας ασυνήθιστα αξιόλογος πολιτικός.
Έγιναν σκιά του Παπανδρέου
Στο αντίθετο άκρο είναι τα σχόλια Κιούμπις για τον Ανδρέα Παπανδρέου. Σε τηλεγράφημα στις 15 Νοεμβρίου 1974 περιγράφει τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ ως "πολιτικό που θυμίζει περισσότερο υποψήφιο για εκπρόσωπο φοιτητών στο Μπέρκλεϊ, με την επιλογή του να μη φοράει γραβάτα και με τα αραιά μαλλιά του να ανεμίζουν καθώς ξιφουλκεί κατά των ΗΠΑ και της οικονομικής ολιγαρχίας".
Ενδεικτικά, στις 30 Ιουλίου 1974, σε τηλεγράφημα με τίτλο "η νέα πολιτική κατεύθυνση Παπανδρέου", ένας "στενός φίλος πληροφορεί αξιωματούχο της πρεσβείας για τις κινήσεις του Έλληνα πολιτικού.
Λέει ότι ο Παπανδρέου υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος τελευταία, τηλεφωνώντας σε πρώην μέλη της Ένωσης Κέντρου και αναζητώντας συμμαχίες.
Εκτιμά παράλληλα ότι θα παρατείνει για λόγους ασφαλείας, την παραμονή του στη Σκανδιναβία, ενώ έχει ζητήσει να ετοιμαστεί το πατρικό του σπίτι στο Καστρί για την επιστροφή του.
