ΑΠΟ ΠΑΝΤΟΥ ΨΑΧΝΟΥΝ ΝΑ ΒΡΟΥΝ... ΛΕΦΤΑ

Ρεπορτάζ : Θάνος Τσίρος

(από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

Κατάργηση φορολογικών απαλλαγών, επανεξέταση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ που ισχύει στα νησιά, περαιτέρω «ενίσχυση» των τεκμηρίων διαβίωσης, θέσπιση νέου φόρου στα αναψυκτικά και τους χυμούς, καθιέρωση «πράσινου φόρου», αλλαγές στους συντελεστές απόσβεσης...

των επιχειρήσεων με στόχο να αυξηθούν τα φορολογητέα κέρδη, επανένταξη των φόρων υπέρ τρίτων, αλλά και αλλαγή στους φόρους των ακινήτων, περιλαμβάνει το... μενού των φόρων για την επόμενη χρονιά. Για το 2012 πρέπει να ληφθούν μέτρα συνολικού ύψους 7,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 2,5 δισ. ευρώ πρέπει να προέλθουν από το σκέλος των εσόδων (περίπου το ένα τρίτο, σύμφωνα με τα όσα έχει πει ο Γ. Παπακωνσταντίνου). Μέχρι τώρα, έχουν προσδιοριστεί μέτρα που μπορούν να εξασφαλίσουν έως 1,2 δισ. ευρώ. Επομένως, το οικονομικό επιτελείο πρέπει να προσδιορίσει μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα πηγές εσόδων ικανές να του αποφέρουν τουλάχιστον 1,3 δισ. ευρώ επιπλέον.

Ενώ οι προτάσεις στο υπουργείο Οικονομικών για την επιβολή νέων φόρων πέφτουν βροχή, η κυβέρνηση προς το παρόν θέλει να προωθήσει μέτρα που «περνάνε» πιο εύκολα στην κοινή γνώμη. Σε αυτά περιλαμβάνονται το πλάνο για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, η κατάργηση φορολογικών εκπτώσεων που ενισχύουν κυρίως τους έχοντες υψηλά εισοδήματα, αλλά και παρεμβάσεις που «διευρύνουν» τη φορολογική βάση. Ετσι:

1Επανεξετάζεται το σύνολο των φορολογικών εκπτώσεων. Το μέτρο προαναγγέλλει και το ΔΝΤ μέσω της έκθεσης που έδωσε την προηγούμενη Τετάρτη στη δημοσιότητα, ενώ το εξήγγειλε και ο Γ. Παπακωνσταντίνου από το βήμα του Ελληνοαμερικανικού επιμελητηρίου. Μάλιστα, ο εισπρακτικός πήχης έχει ανέβει πολύ ψηλά καθώς, σύμφωνα με το ΔΝΤ, στην περίοδο 2012-2014 πρέπει να εξασφαλιστεί ποσό που αντιστοιχεί στο 2-4% του ΑΕΠ.

Στο υπουργείο Οικονομικών ήδη ξεσκονίζουν τη λίστα με τις εκπτώσεις. Το μεγαλύτερο δημοσιονομικό κόστος έχει η εφαρμογή μειωμένου φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης (2,17 δισ. ευρώ). Ακολουθούν, η εφαρμογή του αφορολογήτου για την αγορά πρώτης κατοικίας (κάτι που αν κοπεί ή περιοριστεί θα βυθίσει ακόμη περισσότερο την κτηματαγορά), η έκπτωση των εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία και η έκπτωση των τόκων στεγαστικών δανείων, η οποία έχει ήδη ψαλιδιστεί από πέρυσι. Μεγάλο δημοσιονομικό κόστος έχει και η έκπτωση στα τέλη ταξινόμησης των τριτέκνων.

Περίπου 135 εκατ. ευρώ χάνει το ελληνικό Δημόσιο και από την αδυναμία του να φορολογήσει ως εισόδημα τα κέρδη από τις αγοραπωλησίες μετοχών στο χρηματιστήριο. Επίσης, 87 εκατ. ευρώ χάνονται από την ευνοϊκή φορολόγηση της επιχειρηματικής αμοιβής για τις προσωπικές εταιρείες στις οποίες μετέχουν και ανήλικοι.

2Το ΔΝΤ, εκτός από το ψαλίδι στις εκπτώσεις των φυσικών προσώπων, προαναγγέλλει περικοπή φοροαπαλλαγών και για τις επιχειρήσεις. Επίσης, προωθείται μείωση των συντελεστών απόσβεσης, κάτι που θα έχει αποτέλεσμα να αυξηθούν τα φορολογητέα κέρδη.

3Στην έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου γίνεται λόγος και για αλλαγές στον τρόπο φορολόγησης του κεφαλαίου. Ενα από τα σενάρια, θέλει το υπουργείο Οικονομικών να επεξεργάζεται σχέδιο διεύρυνσης της φορολογικής βάσης του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας. Υπόχρεοι στην καταβολή του ΦΜΑΠ είναι όσοι έχουν ατομική ακίνητη περιουσία άνω των 400.000 ευρώ, δηλαδή περίπου 120.000, επί συνόλου 4,6 εκατ. ιδιοκτητών.

Ο αριθμός θα γίνει ούτως ή άλλως μεγαλύτερος λόγω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών από το δεύτερο εξάμηνο του 2011. Για ακόμη μεγαλύτερη τόνωση των εσόδων διατυπώνονται εισηγήσεις είτε να μειωθεί το αφορολόγητο, είτε το ατομικό αφορολόγητο των 400.000 ευρώ να γίνει οικογενειακό. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Taxis, περίπου 900.000 Ελληνες εμφανίζονται με ατομική περιουσία από 200 έως 600 χιλιάδες ευρώ με βάση τις ισχύουσες αντικειμενικές αξίες, οι οποίοι με το ισχύον πλαίσιο είτε δεν πληρώνουν, είτε καταβάλλουν το πολύ 200 ευρώ.

4Ζωντανά παραμένουν τα σενάρια για επιβολή και νέων έκτακτων εισφορών στους έχοντες υψηλό εισόδημα αλλά και στους μεγαλοϊδιοκτήτες ακινήτων. Εσοδα που σύμφωνα με τον προγραμματισμό μπορούν να ξεπεράσουν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ, θέλει να συγκεντρώσει το οικονομικό επιτελείο και από τα μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής. Στο σχέδιο δράσης που αναμένεται να ανακοινωθεί στο τέλος Απριλίου, αναμένεται να συμπεριληφθούν:

5Μέτρα για τη νομιμοποίηση των παράνομων σκαφών αναψυχής. Οι ιδιοκτήτες τους -περίπου 2.000 άτομα- θα κληθούν να τα δηλώσουν πληρώνοντας τους φόρους που αναλογούν, προκειμένου να αποφύγουν τις ποινικές κυρώσεις. Αναμένονται έσοδα περίπου 500 εκατ. ευρώ, καθώς για κάθε σκάφος επιβάλλονται φόροι που ξεπερνούν ακόμη και τα τρία εκατ. ευρώ.

6Εντατικοποίηση των ελέγχων στους επαγγελματίες, οι οποίοι πλέον με την παραμικρή παράβαση χάνουν και το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ. Αν συλληφθούν 15.000 άτομα, το δημόσιο θα συγκεντρώσει περίπου 180 εκατ. ευρώ.

7Πραγματοποίηση ελέγχων σε όσους έχουν καταθέσεις στο εξωτερικό, χωρίς όμως να έχουν δηλώσει τους τόκους στις φορολογικές τους δηλώσεις.

Προς το παρόν, τα σαφώς καθορισμένα μέτρα είναι τα εξής:

*Η αύξηση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης, η οποία μέσα στο 2012 θα αποφέρει περίπου 320 εκατ. ευρώ. Το μέτρο θα ισχύσει από τον φετινό Οκτώβριο και προβλέπεται ότι θα αποφέρει μέσα στο 2011 επιπλέον 420 εκατ. ευρώ.

Στελέχη της αγοράς πετρελαιοειδών προβλέπουν κατακόρυφη μείωση στην κατανάλωση, καθώς η τιμή ενός λίτρου πετρελαίου θέρμανσης θα εκτοξευτεί στα 1,5 ευρώ αν δεν αποκλιμακωθούν οι διεθνείς τιμές.

*Από την επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης στα μη αλκοολούχα ποτά. Είναι άλλος ένας έμμεσος φόρος, ο οποίος προβλέπεται ότι θα αποφέρει 300 εκατ. ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι η αύξηση της τιμής δεν θα «βυθίσει» την κατανάλωση.

*Επιπλέον 300 εκατ. ευρώ πρέπει να μαζευτούν από τη «διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ». Διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ επιτυγχάνεται με την κατάργηση απαλλαγών ή τη μεταφορά προϊόντων από τον συντελεστή του 13% στον συντελεστή του 23%. Μετά τον τελευταίο φορολογικό νόμο (με τον οποίο εντάχθηκαν στον ΦΠΑ σειρά επαγγελμάτων και υπηρεσιών όπως τα ιδιωτικά νοσοκομεία, οι δικηγόροι κ.λπ.) δεν έχουν απομείνει πολλές απαλλαγές στο ελληνικό σύστημα.

Ουσιαστικά, εξαιρούνται του ΦΠΑ μόνο η αγορά πρώτης κατοικίας και οι τραπεζικές εργασίες. Επίσης, ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς έχουν οι κάτοικοι των νησιών (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Θάσος, Βόρειες Σποράδες Σαμοθράκη και Σκύρος) καθώς εκεί οι συντελεστές είναι μειωμένοι κατά 30% (5%, 9% και 16% αντί για 6,5%, 13% και 23% που ισχύει για την υπόλοιπη Ελλάδα). Το ενδεχόμενο κατάργησης αυτής της ευνοϊκής μεταχείρισης των νησιών έχει αποτυπωθεί στα κείμενα της τρόικας (και επαναλαμβάνεται και στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ).

Το μειονέκτημα όμως είναι ότι «χτυπάει» ευθέως την τουριστική αγορά σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για τη χώρα. Οσον αφορά τη μετάταξη προϊόντων από τον χαμηλό στον κανονικό συντελεστή, η κυβέρνηση (διά του αρμόδιου υφυπουργού Δ. Κουσελά) προς το παρόν τη διαψεύδει.

*Για το 2012 έχει εξαγγελθεί και ενίσχυση των τεκμηρίων διαβίωσης με στόχο την περαιτέρω τόνωση των εσόδων με 100 εκατ. ευρώ. Μετά την υποβολή των φετινών φορολογικών δηλώσεων, θα μελετηθεί η αποτελεσματικότητα του μέτρου και θα εξεταστούν αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού εν' όψει της επόμενης χρονιάς. Π.χ. ήδη εξετάζεται στενότερη σύνδεση του τεκμηρίου των ακινήτων με τις αντικειμενικές αξίες, καθώς σήμερα, ένα διαμέρισμα στην Ηρώδου Αττικού (με τιμή 10.000 ευρώ το τετραγωνικό) και ένα διαμέρισμα σε μια περιοχή με τιμή ζώνης 4.000 ευρώ το τετραγωνικό, έχουν ακριβώς το ίδιο τεκμήριο.

*Μέτρο που έχει ήδη κατονομαστεί είναι η επιβολή «πράσινου φόρου», με στόχο την είσπραξη 150 εκατ. ευρώ το 2012.

*Περίπου 200 εκατ. ευρώ πρέπει να μαζευτούν από την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, οι οποίες θα ενεργοποιηθούν στο δεύτερο εξάμηνο του 2011, παρασύροντας προς τα πάνω όλους τους φόρους μεταβίβασης ακινήτων.