Γράφει ο Νίκος Σάνσης(οικονομολόγος)
nisansis@hotmail.com
Την άλλη εβδομάδα η προεκλογική περίοδος φθάνει στο αποκορύφωμα της αλλά και στο τέλος της. Επειδή η πολιτική ήταν από νωρίς μπασμένη στο σπίτι μου, για λόγους που δεν αφορούν τα εδώ γραφόμενα, από μικρό παιδί είχα συμμετοχή και αναμνήσεις με πολλές εικόνες. Θυμάμαι στην 10ετία του '60 πολιτικές συγκεντρώσεις στην... Αθήνα, που μαζί με τους γονείς μου καθόμασταν στα σκαλιά του Πανεπιστημίου ή στην δροσερή, με τα σιντριβάνια, Ομόνοια και ο πολιτικός άνδρας μιλούσε χωρίς να τον βλέπουμε από τον τότε χώρο προεκλογικών συγκεντρώσεων την πλατεία Κλαυθμώνος. Αμέτρητο το πλήθος και το πάθος. Χωρίς σημαιάκια χωρίς ντουντούκες. Που και που κανένα πλακάτ. Και από κάτω συνθήματα, πάθος, σεβασμός, φωνές και χειροκροτήματα για τον ομιλούντα. Η προεκλογική περίοδος κρατούσε περισσότερο. Οι υποψήφιοι έπιαναν κεντρικά μαγαζιά τα έντυναν και τα γέμιζαν με διαφημιστικά πάνινα πανό. Η ηχητική ένταση των τότε μεγαφώνων ήταν σε όλο της το μεγαλείο. Οι κάλπες μεταφερόντουσαν στα εκλογικά τμήματα σαν σπάνιο κειμήλιο, και φυλασσόταν από τμήματα του στρατού έως την επομένη των εκλογών. Ανήμερα της ψηφοφορίας ουρές τεράστιες ψηφοφόρων και για να ψηφίσεις πολλές φορές έφτανε έως και αργά τη νύχτα. Το βράδυ των εκλογών το ραδιόφωνο με τα αποτελέσματα ήταν ο βασιλιάς της ενημέρωσης. Όλοι στην οικογένεια με φίλους συνήθως ομοϊδεάτες πολιτικά, μαζευόντουσαν στο τραπέζι του σπιτιού με χαρτί χάρακα και στυλό έγραφαν τα αποτελέσματα και έκαναν τις εκτιμήσεις τους. Και την επομένη το πρωί οι εφημερίδες με μεγάλα δυνατά γράμματα έδιναν τον τελικό νικητή. Ο ελληνικός κινηματογράφος με αριστουργηματικές ταινίες, έως και σήμερα 45 χρόνια μετά, είναι ακόμα επίκαιρες και με νόημα έδιναν το στίγμα.
Και ξαφνικά ήλθε η χούντα και όλα σιώπησαν για επτά ολόκληρα χρόνια.
Και ξαναγύρισε η δημοκρατία και ξανάρχισαν οι εκλογές. Και άρχισε δειλά δειλά η τηλεόραση να μπαίνει στα πράγματα. Άρχισαν τα χρώματα να εμφανίζονται περισσότερο. Οι πολιτικές συγκεντρώσεις άλλαξαν. Τόπος ομιλιών τώρα η πλατεία Συντάγματος. Άρχισαν να έχουν παλμό και δύναμη. Άρχισαν τα σημαιάκια. Άρχισαν τα μπαλόνια τα φώτα οι τηλεοπτικές αναμεταδόσεις. Και άρχισε η αυτοκρατορία της τηλεόρασης με ονόματα ξακουστά του Τάσου Μπιρσιμ (μαέστρου στις προεκλογικές συγκεντρώσεις που νόμιζες ότι όλος ο πληθυσμός της χώρας ήταν μπροστά στα μάτια σου) και του Ανδρέα Δριμυώτη στη Δέλτα πληροφορική για την οργάνωση και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων το βράδυ των εκλογών. Που ακόμα υπάρχει. Τεράστιες οι συγκεντρώσεις ειδικά εκείνες ς της ΝΔ το 74 του ΠΑΣΟΚ ειδικά το 81, καθώς και της Αριστεράς την 10ετία του 70..
Και τα πράγματα άλλαξαν ακόμα περισσότερο. 10ετία του 90 και 2000 τόπος συγκεντρώσεων τώρα το πεδίο του Άρεως στη συμβολή των οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας. Συγκεντρώσεις σημαίας, ντυσιμάτων, και παλμού καθώς και ειδικών τηλεοπτικών λήψεων με τον Μπιρσιμ ακόμα να κυριαρχεί. Ο κόσμος όχι πια τόσο πολύς και ο προεκλογικός χρόνος να μικραίνει. Τα βράδια των εκλογών η τηλεόραση με τα ιδεογράμματα και τα ηλεκτρονικά αποτελέσματα αντικατέστησε τα χαρτιά τους χάρακες και τα στυλό της 10ετίας του 60. Τελευταία ήλθαν τα exit polls (διαδικασία που έχει σαν στόχο να δώσει μια πρόγευση αποτελέσματος πριν από τα πραγματικά τελικά, στηριζόμενη στην φιλοσοφία της ερώτησης έξω από το εκλογικό τμήμα του ψηφοφόρου). Ήλθαν και οι δημοσκοπήσεις. Και οι εκλογές έχασαν το σασπένς τους. Ισοπεδώθηκαν. Τα γραφεία των υποψηφίων λίγα πλέον, σε διαμερίσματα. Και περισσότερες οι γιγαντοαφίσες να τονίζουν με φωτογραφίες μεγάλου Ναπολέοντα, τους αυριανούς πρωθυπουργούς. Ο προεκλογικός χρόνος, ειδικά στις εκλογές 2007 και 2009 είναι ελάχιστος και τόποι ομιλιών τα πανάκριβα τηλεοπτικά πάνελ, και τα σπίτια για τους υποψηφίους του λαού.
Αν με ρωτήσει κανείς να συγκρίνω την σημερινή εικόνα με την τότε, θα σας πω ότι τα σημερινά χρόνια μοιάζουν με σούπα ξενέρωτη. Όλα γίνονται για να κινηθεί ένα σύστημα που θα πουλήσει image και ιδέες. Γιατί οι 10ετίες 60, 70 και 80 είχαν στόχους οράματα, κακουχίες για τον τόπο, ανελευθερία και όλοι κοίταζαν ψηλά. Τεράστια η συμμετοχή του τότε πολίτη στα πολιτικά δρώμενα. Δίψα για λόγο και παρουσία.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Γέρο της Δημοκρατίας με τους πύρινους λόγους του για τον ανένδοτο αγώνα στις εκλογές του φλεβάρη του 1964.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω το Αλέκο Παναγούλη που βγήκε στο μπαλκόνι με τον Γεώργιο Μαύρο υποψήφιος με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές του 74 στο κτίριο της Εθνικής τράπεζας στου Πράπα στην Ομόνοια και με δάκρυα στα μάτια ευχαριστούσε τον τότε κόσμο και πλήθος για την παρουσία του και την μετέπειτα ψήφο.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Ανδρέα Παπανδρέου να μιλά το κατ αρχή το 74 με ασπρο ζιβάγκο και το 81 φρεσκοκουρεμένος με το κουστούμι του έτοιμος για τον θρίαμβο του 1981 στην πλατεία Συντάγματος και να νομίζεις ότι γίνεται σεισμική δόνηση.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις Νακη Αγάθου και Λιάνα Κανέλλη να προαναγγέλλουν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή σε τεράστια συγκέντρωση να μιλήσει στην πλατεία Συντάγματος το 1977.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον ρήτορα Ηλία Ηλιου, τον Χαρίλαο Φλωράκη και τον Λεωνίδα Κύρκο να διατυμπανίζουν ο καθένας με πάθος και πειστικότητα τις αρχές της αριστεράς. Μα ακόμα και πόσα άλλα.
Άλλαξαν τα πράγματα, όπως άλλαξαν και οι συνήθειες και οι ανάγκες του Έλληνα ψηφοφόρου. Πολλοί λένε ότι η τελευταία εικόνα των εκλογών είναι πολιτισμός. Εξευρωπαίστηκε. Μα και η πολιτική σιγά σιγά έγινε επάγγελμα
Πάντα ήταν ακριβή για τον υποψήφιο η προεκλογική καμπάνια.
Η διαφορά όμως είναι μία.
Παλιά οι πολιτικοί έμπαιναν πλούσιοι και έβγαιναν φτωχοί αλλά προσφέροντας πολιτικό έργο.
Τελευταία οι πολιτικοί μπαίνουν φτωχοί και βγαίνουν πάμπλουτοι χωρίς όμως προσφορά πολιτικού έργου.
Και ξαφνικά ήλθε η χούντα και όλα σιώπησαν για επτά ολόκληρα χρόνια.
Και ξαναγύρισε η δημοκρατία και ξανάρχισαν οι εκλογές. Και άρχισε δειλά δειλά η τηλεόραση να μπαίνει στα πράγματα. Άρχισαν τα χρώματα να εμφανίζονται περισσότερο. Οι πολιτικές συγκεντρώσεις άλλαξαν. Τόπος ομιλιών τώρα η πλατεία Συντάγματος. Άρχισαν να έχουν παλμό και δύναμη. Άρχισαν τα σημαιάκια. Άρχισαν τα μπαλόνια τα φώτα οι τηλεοπτικές αναμεταδόσεις. Και άρχισε η αυτοκρατορία της τηλεόρασης με ονόματα ξακουστά του Τάσου Μπιρσιμ (μαέστρου στις προεκλογικές συγκεντρώσεις που νόμιζες ότι όλος ο πληθυσμός της χώρας ήταν μπροστά στα μάτια σου) και του Ανδρέα Δριμυώτη στη Δέλτα πληροφορική για την οργάνωση και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων το βράδυ των εκλογών. Που ακόμα υπάρχει. Τεράστιες οι συγκεντρώσεις ειδικά εκείνες ς της ΝΔ το 74 του ΠΑΣΟΚ ειδικά το 81, καθώς και της Αριστεράς την 10ετία του 70..
Και τα πράγματα άλλαξαν ακόμα περισσότερο. 10ετία του 90 και 2000 τόπος συγκεντρώσεων τώρα το πεδίο του Άρεως στη συμβολή των οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας. Συγκεντρώσεις σημαίας, ντυσιμάτων, και παλμού καθώς και ειδικών τηλεοπτικών λήψεων με τον Μπιρσιμ ακόμα να κυριαρχεί. Ο κόσμος όχι πια τόσο πολύς και ο προεκλογικός χρόνος να μικραίνει. Τα βράδια των εκλογών η τηλεόραση με τα ιδεογράμματα και τα ηλεκτρονικά αποτελέσματα αντικατέστησε τα χαρτιά τους χάρακες και τα στυλό της 10ετίας του 60. Τελευταία ήλθαν τα exit polls (διαδικασία που έχει σαν στόχο να δώσει μια πρόγευση αποτελέσματος πριν από τα πραγματικά τελικά, στηριζόμενη στην φιλοσοφία της ερώτησης έξω από το εκλογικό τμήμα του ψηφοφόρου). Ήλθαν και οι δημοσκοπήσεις. Και οι εκλογές έχασαν το σασπένς τους. Ισοπεδώθηκαν. Τα γραφεία των υποψηφίων λίγα πλέον, σε διαμερίσματα. Και περισσότερες οι γιγαντοαφίσες να τονίζουν με φωτογραφίες μεγάλου Ναπολέοντα, τους αυριανούς πρωθυπουργούς. Ο προεκλογικός χρόνος, ειδικά στις εκλογές 2007 και 2009 είναι ελάχιστος και τόποι ομιλιών τα πανάκριβα τηλεοπτικά πάνελ, και τα σπίτια για τους υποψηφίους του λαού.
Αν με ρωτήσει κανείς να συγκρίνω την σημερινή εικόνα με την τότε, θα σας πω ότι τα σημερινά χρόνια μοιάζουν με σούπα ξενέρωτη. Όλα γίνονται για να κινηθεί ένα σύστημα που θα πουλήσει image και ιδέες. Γιατί οι 10ετίες 60, 70 και 80 είχαν στόχους οράματα, κακουχίες για τον τόπο, ανελευθερία και όλοι κοίταζαν ψηλά. Τεράστια η συμμετοχή του τότε πολίτη στα πολιτικά δρώμενα. Δίψα για λόγο και παρουσία.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Γέρο της Δημοκρατίας με τους πύρινους λόγους του για τον ανένδοτο αγώνα στις εκλογές του φλεβάρη του 1964.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω το Αλέκο Παναγούλη που βγήκε στο μπαλκόνι με τον Γεώργιο Μαύρο υποψήφιος με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές του 74 στο κτίριο της Εθνικής τράπεζας στου Πράπα στην Ομόνοια και με δάκρυα στα μάτια ευχαριστούσε τον τότε κόσμο και πλήθος για την παρουσία του και την μετέπειτα ψήφο.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Ανδρέα Παπανδρέου να μιλά το κατ αρχή το 74 με ασπρο ζιβάγκο και το 81 φρεσκοκουρεμένος με το κουστούμι του έτοιμος για τον θρίαμβο του 1981 στην πλατεία Συντάγματος και να νομίζεις ότι γίνεται σεισμική δόνηση.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις Νακη Αγάθου και Λιάνα Κανέλλη να προαναγγέλλουν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή σε τεράστια συγκέντρωση να μιλήσει στην πλατεία Συντάγματος το 1977.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον ρήτορα Ηλία Ηλιου, τον Χαρίλαο Φλωράκη και τον Λεωνίδα Κύρκο να διατυμπανίζουν ο καθένας με πάθος και πειστικότητα τις αρχές της αριστεράς. Μα ακόμα και πόσα άλλα.
Άλλαξαν τα πράγματα, όπως άλλαξαν και οι συνήθειες και οι ανάγκες του Έλληνα ψηφοφόρου. Πολλοί λένε ότι η τελευταία εικόνα των εκλογών είναι πολιτισμός. Εξευρωπαίστηκε. Μα και η πολιτική σιγά σιγά έγινε επάγγελμα
Πάντα ήταν ακριβή για τον υποψήφιο η προεκλογική καμπάνια.
Η διαφορά όμως είναι μία.
Παλιά οι πολιτικοί έμπαιναν πλούσιοι και έβγαιναν φτωχοί αλλά προσφέροντας πολιτικό έργο.
Τελευταία οι πολιτικοί μπαίνουν φτωχοί και βγαίνουν πάμπλουτοι χωρίς όμως προσφορά πολιτικού έργου.
fimotro
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου