Μια σειρά από παθογένειες στην ανάθεση και την εκτέλεση των συμβάσεων στα εξοπλιστικά προγράμματα αφήνουν ανοιχτά παράθυρα για τη διαφθορά σε διάφορα επίπεδα, διαπιστώνει ο...
υποναύαρχος ε.α. Στ. Φενέκος.
Τα κρίσιμα στάδια, κατά τον ίδιο, είναι ο καθορισμός της τιμής αγοράς, η διαπραγμάτευση, η επιλογή των οπλικών συστημάτων -εάν εξυπηρετούν το στρατηγικό και επιχειρησιακό σκοπό- μέχρι το στάδιο του αναδόχου και την υλοποίηση της σύμβασης. Πού, όμως, εντοπίζονται τα «κενά» και τι αλλαγές θα πρέπει να γίνουν;
1 Νομική υπηρεσία: Το υπουργείο αλλά και τα Γενικά Επιτελεία περιορίζονται σε απλούς νομικούς συμβούλους, την ίδια ώρα που υπάρχει ανάγκη για μια αυτοτελή νομική υπηρεσία, που θα υποστηρίζει όλα τα στάδια υλοποίησης των συμβάσεων μέχρι και την παραλαβή.
2 Ρεαλιστικοί στόχοι: Αποτελούν τη βάση για την αιτιολόγηση κάθε οπλικού συστήματος. Στο στρατηγικό σχεδιασμό υπάρχουν διάφορα μοντέλα σχεδιασμού. Για παράδειγμα, η Αμερική σχεδιάζει με μαξιμαλιστικό τρόπο βασιζόμενη στο πλέον ακραίο σενάριο. Από την άλλη, το ΝΑΤΟ καταρτίζει στρατηγικό σχέδιο με βάση ένα μεσαίο ρεαλιστικό σενάριο, καθώς μπορεί να βασιστεί και στα οπλικά αποθέματα κάθε χώρας-μέλους. Τι γίνεται στην Ελλάδα; Η χώρα λειτουργεί -ως επί το πλείστον- σε μαξιμαλιστική βάση: Πολλές φορές τα στρατηγικά δόγματα είναι υπερβολικά, εξ ου και απαιτούν τεράστιους εξοπλισμούς για να υποστηριχθούν. Μ' άλλα λόγια λείπει ο ρεαλισμός, που θα λαμβάνει υπ' όψιν και τους διαθέσιμους πόρους, και τις επιχειρησιακές συνέργειες μεταξύ των κλάδων για να υποστηριχθεί το δόγμα.
3 Τεκμηρίωση: Οι αγορές πρέπει να τεκμηριώνουν την αναγκαιότητά τους με βάση τα στρατηγικά και επιχειρησιακά δόγματα. Αυτά, πολλές φορές διογκώνονται για να δικαιολογήσουν μια επιβαλλόμενη τεχνηέντως ανάγκη.
4 Χειραγώγηση διοίκησης: Οταν η ανάγκη για μια αγορά είναι πλασματική, τότε επιχειρείται χειραγώγηση του διοικητικού συστήματος για την τεκμηρίωσή της.
5 Υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων: Ο ρόλος του επιτελείου του υπουργού στη σημερινή του μορφή αντιστοιχεί στη ΓΔΑΕΕ (Διεύθυνση Εξοπλισμών), που ανήκει διοικητικά στον υπουργό. Εχει την ευθύνη όλων των διαδικασιών από την υπογραφή των συμβάσεων και τις διαδικασίες επιλογής, της διαπραγμάτευσης, του καθορισμού των αρμοδιοτήτων όλων των επιτροπών -ακόμη και της έγκρισης των μελών τους-, την αξιολόγηση μέχρι και εκτέλεση των εξοπλιστικών προγραμμάτων.
6 ΚΥΣΕΑ: Αν και είναι αυτό που λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις, ερώτημα αποτελεί κατά πόσο και πότε έχει αντιδράσει σε περιπτώσεις προβολής υπερβολικών στρατηγικών δογμάτων και εξοπλιστικών αναγκών.
7 Εποπτικές αρχές: Ως εποπτικό όργανο σήμερα λειτουργεί επιτροπή στη Βουλή. Στην Ολλανδία σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το Ελεγκτικό Συνέδριο. Εκεί δεν πραγματοποιείται καμία προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού χωρίς να προηγηθεί έλεγχος της τιμής. Στη χώρα μας έχει περιορισμένη αρμοδιότητα και, με την παρούσα δομή, δεν μπορεί να εφαρμόσει διαδικασίες ελέγχου κατά τα ολλανδικά πρότυπα.
8 Διάχυση ευθύνης: Σύσταση πολλών επιτροπών έτσι ώστε να μην μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα ποιος πραγματικά χειραγωγήθηκε. Την αποκλειστική αρμοδιότητα και τη συνολική ευθύνη, σε ό,τι αφορά το σχεδιασμό, την επιλογή και την υλοποίηση των εξοπλισμών, θα πρέπει να αναλάβει ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο οποίος περιβάλλεται από τους αρχηγούς των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Διαθέτει επαρκές επιτελείο και καλύτερους μηχανισμούς ελέγχου, σε σχέση με το οποιοδήποτε υδροκέφαλο επιτελείο συμβούλων του υπουργού. Ο ρόλος της ΓΔΑΕΕ θα έπρεπε να περιοριστεί μόνο στο επίπεδο υπογραφής των συμβάσεων και της διενέργειας διαγωνισμών.
9 Διαπραγμάτευση και τιμές: Η Ελλάδα στο παρελθόν επέλεγε να προμηθευτεί νέα οπλικά συστήματα σκοπεύοντας σε χαμηλότερες τιμές, αλλά αυτό ακριβώς εκμεταλλεύτηκαν για υπερτιμολογήσεις. Στα καινούργια οπλικά συστήματα δεν υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία κόστους. Μια λύση αποτελεί η συμμετοχή σε διακρατικές κοινοπραξίες για συμπαραγωγές.
10 Κατάτμηση προγραμμάτων: Διαφορετικές συμβάσεις και προγράμματα, όσον αφορά φορείς, συστήματα, όπλα, πυρομαχικά κ.λπ., που ανεβάζουν κατά πολύ το συνολικό κόστος πρόσκτησης ενός φορέα, αφού αλλάζουν σημαντικά τα αρχικά σχέδια, τα όπλα και τα συστήματα που θα φέρουν. Ταυτόχρονα δίνονται ευκαιρίες για διαφθορά με τη διόγκωση του κόστους, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα συγκριτικών στοιχείων.
11 Κόστος κύκλου ζωής: Καθοριστικό στοιχείο για την επιλογή ενός οπλικού συστήματος, αλλά και ανάγκη αξιοποίησης της δυνατότητας που δίνει το θεσμικό πλαίσιο για επαναδιαπραγμάτευση, σε περίπτωση που διαπιστώνονται υπερβολικές προσφορές και αποτιμήσεις.
enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου